Ημέρα της γυναίκας: 3 Ελληνίδες ποιήτριες που πρέπει να διαβάσεις.

  

  Διεθνής Ημέρα της γυναίκας σήμερα, 8 Μαρτίου. Πολλοί αγώνες, πολλά δικαιώματα που έχουν κατακτηθεί, πολλά ακόμα που μένουν στην πράξη να γίνουν. Για να τιμήσουμε την ημέρα αυτή η γραφίδα του επί παντός blog αποφάσισε να αφιερώσει λίγο από το μελάνι της σε 3 σημαντικές γυναίκες ποιήτριες που η κάθε μια με τον δικό της ξεχωριστό τρόπο άφησε την δική της ανεξίτηλη λογοτεχνική σφραγίδα στα νεότερα ή στα αρχαία χρόνια. Και οι 3 εξυμνούν τον έρωτα, ένα παναθρώπινο συναίσθημα που πάντα απασχολούσε και θα απασχολεί τους ανθρώπους, φυσικά ακολουθώντας διαφοτετικά ποιητικά μονοπάτια. Πρόκειται για 3 ποιήτριες που η κάθε μία χάραξε την δική της πορεία στην λογοτεχνία, ένα χώρο που για πολλούς αιώνες ήταν σχεδόν απόλυτα και αμιγώς ανδροκρατούμενος.

1. Μαρία Πολυδούρη

  Μια από τις γνωστότερες και πιο αξιόλογες ποιήτριες, δικαίως βέβαια, καθώς, όπως έχουμε ξαναπεί σε προηγούμενο άρθρο μας, η ποίησή της ξεχυλίζει από πηγαίο συναίσθημα και γυναικεία τρυφερότητα. Γεννημένη στη Καλαμάτα το 1902 ανήκει στην λογοτεχνική γενιά του 1920, ενώ η ζωή της σημαδεύτηκε από τον φλογερό ερωτικό ειδύλλιο με τον ομότεχνό της Κ. Καρυωτάκη.

   Όσον αφορά στο ποιητικό της έργο το 1926 κυκλοφόρησε την πρώτη της ποιητική συλλογή με τίτλο ''Οι τρίλιες που σβήνουν'', ενώ τρία χρόνια αργότερα δημοσιεύτηκε και η δεύτερη συλλογή της, ''Ηχώ στο δάσος''. Ένας διάχυτος ερωτισμός αναδύεται από την ποίησή της. Το γνήσια ρομαντικό ποιητικό κλίμα που δημιουργεί είναι η λογοτεχνική της σφραγίδα.

                                                  Μόνο γιατί μ΄ἀγάπησες

                                             Δέν τραγουδῶ, παρά γιατί μ’ ἀγάπησες

                                             στά περασμένα χρόνια.

                                             Καί σέ ἥλιο, σέ καλοκαιριοῦ προμάντεμα

                                             καί σέ βροχή, σέ χιόνια,

                                             δέν τραγουδῶ παρά γιατί μ’ ἀγάπησες.

 

                                             Μόνο γιατί μέ κράτησες στά χέρια σου

                                             μιά νύχτα καί μέ φίλησες στό στόμα,

                                             μόνο γι’ αὐτό εἶμαι ὡραία σάν κρίνο ὁλάνοιχτο

                                             κι ἔχω ἕνα ρῖγος στήν ψυχή μου ἀκόμα,

                                             μόνο γιατί μέ κράτησες στά χέρια σου.

 

                                            Μόνο γιατί τά μάτια σου μέ κύτταξαν

                                            μέ τήν ψυχή στό βλέμμα,

                                            περήφανα στολίστηκα τό ὑπέρτατο

                                            τῆς ὕπαρξής μου στέμμα,

                                            μόνο γιατί τά μάτια σου μέ κύτταξαν.

 

                                            Μόνο γιατί μ’ ἀγάπησες γεννήθηκα

                                            γι’ αὐτό ἡ ζωή μου ἐδόθη

                                            στήν ἄχαρη ζωή τήν ἀνεκπλήρωτη

                                            μένα ἡ ζωή πληρώθη.

                                            Μόνο γιατί μ’ ἀγάπησες γεννήθηκα.

 

                                            Μονάχα γιατί τόσο ὡραῖα μ’ ἀγάπησες

                                            ἔζησα, νά πληθαίνω

                                            τά ὀνείρατά σου, ὡραῖε, πού βασίλεψες

                                            κι ἔτσι γλυκά πεθαίνω

                                            μονάχα γιατί τόσο ὡραῖα μ’ ἀγάπησες

                                                                                      Οἱ τρίλιες πού σβήνουν, 1926

2. Κική Δημουλά

 Η Κική Δημουλά είναι ποιήτρια της μεταπολεμικής περιόδου γεννημένη στην Αθήνα το 1931. Η πρώτη της ποιητική συλλογή εκδόθηκε το 1952 (''Ποιήματα'') και έκτοτε έχουν κυκλοφορήσει αρκετές συλλογές της. Έχει αποσπάσει σημαντικές διακρίσεις και διάφορα βραβεία, εθνικά και ευρωπαϊκά, για την ποίησή της(για παράδειγμα το 1989 τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Ποίησης για τη συλλογή ''Χαίρε ποτέ''), ενώ ποιήματά της έχουν μεταφραστεί στα Αγγλικά. Γαλλικά. Ισπανικά, Γερμανικά, Σουηδικά και άλλες γλώσσες. Το 2009 τιμήθηκε με το Ευρωπαϊκό Βραβείο Λογοτεχνίας για το σύνολο του έργου της.

  Η ποιητική φωνή της Δημουλά φέρει επιδράσεις από την καβαφική ποίηση. Στοιχεία του ποιητικού της λόγου είναι η απώλεια, η ερωτική στέρηρη, η συναισθηματική ματαίωση, η απουσία του αγαπημένου προσώπου, η φθορά, η υπαρξιακή αγωνία. Συγχρόνως, ευδιάκριτο χαρακτηριστικό της ποιητικής της γραφίδας είναι η γλωσσική της τόλμη που συχνά οδηγεί σε μια ευρηματική λεξιπλασία.

                                                Τά Πάθη τῆς Βροχῆς

                                    Ἐν μέσῳ λογισμῶν καί παραλογισμῶν

                                    ἄρχισε κι ἡ βροχή νά λιώνει τά μεσάνυχτα

                                    μ' αὐτόν τόν νικημένο πάντα ἦχο

                                    σί, σί, σί.

                                    Ἦχος συρτός, συλλογιστός, συνέρημος,

                                    ἦχος κανονικός κανονικῆς βροχῆς.

 

                                    Ὁμως ὁ παραλογισμός

                                    ἄλλη γραφή κι ἄλλην ἀνάγνωση

                                    μοῦ 'μαθε γιά τούς ἤχους.

                                    Κι ὅλη τή νύχτα ἀκούω καί διαβάζω τή βροχή,

                                    σίγμα πλάι σέ γιῶτα, γιῶτα κοντά στό σίγμα,

                                    κρυστάλλινα ψηφία πού τσουγκρίζουν

                                    καί μουρμουρμίζουν ἕνα ἐσύ, ἐσύ, ἐσύ.

 

                                    Κάθε σταγόνα κι ἕνα ἐσύ,

                                    ὅλη τή νύχτα

                                    ὁ ἴδιος παρεξηγημένος ἦχος,

                                    ἀξημέρωτος ἦχος,

                                    ἀξημέρωτη ἀνάγκη ἐσύ,

                                    βραδύγλωσση βροχή,

                                    σάν πρόθεση ναυαγισμένη

                                    κάτι μακρύ νά διηγηθεῖ

                                    καί λέει μόνο ἐσύ, ἐσύ,

                                    νοσταλγία δισύλλαβη,

                                    ἔνταση μονολεκτική,

                                    τό ἕνα ἐσύ σά μνήμη,

                                    τό ἄλλο σάν μομφή

                                    καί σάν μοιρολατρία,

                                    τόση βροχή γιά μιά ἀπουσία,

                                    τόση ἀγρύπνια γιά μιά λέξη,

                                    πολύ μέ ζάλισε ἀπόψε ἡ βροχή

                                    μ' αὐτή της τή μεροληψία

                                    ὅλο ἐσύ, ἐσύ, ἐσύ,

                                    σάν ὅλα τ' ἄλλα νά 'ναι ἀμελητέα

                                    καί μόνο ἐσύ, ἐσύ, ἐσύ.

                                                                                       Τό λίγο τοῦ κόσμου, 1971

3. Σαπφώ

  Η Σαπφώ αποτελεί την μοναδική σωζόμενη γυναικεία ελληνική ποιητική φωνή από την αρχαϊκή εποχή και, συγχρόνως, ένα από τα διασημότερα ποιητικά ονόματα γένους θηλυκού της αρχαιότητας. Γεννημένη περίπου γύρω στο 630π.Χ. στην Λέσβο φαίνεται ότι έζησε κυρίως στην Μυτιλήνη. Συνέθεσε τα ποιήματά της στην αιολική διάλεκτο διανθισμένη με στοιχεία από το ομηρικό γλωσσικό υλικό. Ως εκ τούτου είναι αρκετά απαιτητική γλωσσικά σε κάποιον μη εξειδικευμένο αναγνώστη, αλλά αυτό δεν χρειάζεται να πτοήσει κάποιον που θέλει γνωρίσει την ποίησή της, διότι τόσο στο εμπόριο όσο και στο διαδίκτυο κυκλοφορούν μερικές πολύ καλές μεταφράσεις ποιημάτων της.

  Ο κεντρικός θεματικός άξονας της ποίησής της είναι ο έρωτας στις ποικίλες εκφάνσεις του και η γυναικεία ομορφιά. Η θέση της στην αρχαϊκή λυρική ποίηση είναι κορυφαία. Οι ποιητικές της συνθέσεις είναι σε ύψιστο βαθμό απόλυτα εκφραστικές και ανεπανάληπτα γοητευτικές και μελωδικές. Από την τέχνη της φαίνεται ότι ήξερε πολύ καλά να περιγράφει τον πόνο που συνοδεύει το ερωτικό ξέσπασμα. Η μαγεία της ποιητικής της τέχνης δικαίως της χάρισε στην αρχαιότητα τον χαρακτηρισμό ''δέκατη μούσα''. Ακολουθούν μερικά από τα σωζόμενα αποσπάσματα ποιημάτων της.

 ✔ Ο Έρωτας συγκλόνισε την καρδιά μου,

 όπως ο άνεμος που χιμά στις βελανιδιές πάνω στο βουνό.

 (Ἔρος δ᾽ ἐτίναξέ μοι φρένας, ὠς ἄνεμος κὰτ ὄρος δρύσιν ἐμπέτων)

                                                                                           Μετάφραση: Ι. Ν. Καζάζης

✔ Ήρθες· τί καλά που ᾽καμες · κι εγώ σε πιθυμούσα.

Και την ψυχή μου δρόσισες, που καίγεται απ᾽ τον πόθο.     

( ἦλθες, †καὶ† ἐπόησας, ἔγω δέ σ᾽ ἐμαιόμαν,

ὂν δ᾽ ἔψυξας ἔμαν φρένα καιομέναν πόθωι.)

                                                                                            Μετάφραση: Ηλ. Βουτιερίδης

✔Αυτός που είναι ωραίος, είναι ωραίος στην όψη,

αυτός όμως που είναι και καλός, θα είναι αυτόματα και ωραίος.       

(ὀ μέν γάρ κάλος ὄσσον ἴδην πέλεται ‹κάλος›,

ὀ δέ κἄγαθος αὔτικα καί κάλος ἔσσεται.)

                                                                                             Μετάφραση: Ι. Ν. Καζάζης

✔Πάλι με αναστατώνει ο έρωτας, που λύνει τα μέλη,

αυτό το γλυκόπικρο πλάσμα που με κάνει αδύναμη.

(Ἔρος δηὖτέ μ᾽ ὀ λυσιμέλης δόνει,

γλυκύπικρον ἀμάχανον ὄρπετον)

                                                                                             Μετάφραση: Δ. Ι. Ιακώβ

☑Για να μη χάσεις το επόμενο άρθρο, ακολούθησε και εσώ τώρα το @epi_pantos στο facebook/instagram.

 Κατάλογος κειμένων

 Συστατικά στοΣΑΠΦΩ: απ. 47 Lobel-Pa